تحلیل محیط های مسکونی مطلوب شهر اصفهان

بررسی و مطالعه فرآیند رشد و توسعه کلانشهرهای جهانی، نمایانگر شکل گیری شرایط کیفی نابسامان و در پاره ای موارد بحرانی در محیط های سکونتی به عنوان یکی از مهمترین آثار و پیامدهای سیاست های توسعه شهری است. این واقعیت در کشورهای در حال توسعه در اشکال حادتری بروز و ظهور یافته است و زمینه ساز پدیدار شدن مسائل عدیده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شده است. از سوی دیگر نگاهی به مباحث مطرح در ادبیات شهرسازی سال های اخیر و نگارش مقالات و کتاب های متنوع و متعددی در این زمینه نشانگر توجه متفکرین و نظریه پردازان شهری به مفهوم «کیفیت محیط سکونت» می باشد. در ایران نیز به دنبال افزایش شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات در بافت های شهری به دلایل مختلف، کیفیت محیط در نواحی شهری به شدت افول پیدا کرده است. در این پژوهش با هدف تحلیل محیط های مسکونی مطلوب شهر اصفهان سعی بر آن است که با شناخت مفهوم کیفیت محیط، بررسی و مطالعه ادبیات مربوطه و تجربیات جهانی و نیز جوانب و مولفه های خاص مفهوم کیفیت در محیط های شهری، معیارها و شاخص های تأثیرگذار بر کیفیت این محیط ها را شناسایی کرده تا بتوان با تحلیل شاخص ها در محیط های سکونتی مطلوب ، پیشنهادهایی در راستای ارتقای کیفیت محیط مسکونی شهر اصفهان ارائه کرد. بدین منظور ابتدا محیط های مسکونی مطلوب شهر شناسایی شدند که برای این منظور 22 شاخص در محیط های مسکونی تدوین شده است. شاخص هایی همچون سبزینگی و سرسبزی محیط، تراکم جمعیت محله، امنیت عمومی محله، درصد مهاجرین و متوسط عوارض ارزش افزوده بر تراکم در سطح محیط و .... سپس تأثیر هر یک از شاخص های تحقیق در این محیط ها بررسی و تحلیل شده است. محدوده مورد مطالعه تحقیق، 14 منطقه شهر اصفهان است که به منظور تجزیه و تحلیل آن از اطلاعات آماری استفاده شده است. قسمتی از اطلاعات نیز در قالب پرسشنامه از مدیران ارشد شهرداری جمع آوری گردیده است. داده های تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و علی-مقایسه ای تجزیه و تحلیل شده اند. برای رتبه بندی محلات مطلوب از تکنیک تاپسیس و به منظور گروه بندی این محلات از تحلیل خوشه ای در نرم افزار spss استفاده شده است. نتایج تحقیق محلات آبشار، ناژوان، مهرآباد، عباس آباد و دشتستان را به عنوان 5 محیط مسکونی برتر در شهر اصفهان از دید مدیران ارشد شهرداری معرفی می کند. محیط های مسکونی مطلوب دارای تراکم جمعیتی و تراکم خانوار در واحد مسکونی پایین تر و عوارض ارزش افزوده بر تراکم بالاتر نسبت به سایر محیط های مسکونی شهر می باشند. به منظور محاسبه تأثیر عوامل بر کیفیت محلات از رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان از ارتباط قوی بین متغیرها می باشد. در مجموع نتایج تحلیل رگرسیون 98 درصد از کیفیت مطلوب محلات را مربوط به شاخص های سودآوری اقتصادی، خدمات رسانی، آرامش محیطی، دسترسی به رودخانه زاینده رود، عرض مناسب معابر و دسترسی به سایر مناطق معرفی می کند و سایر شاخص ها فقط 2 درصد از مطلوب بودن محلات را تبیین می نمایند.